Leiderschap is altijd lange termijn

Een gesprek met Tex Gunning over leiderschap

Tussen de Sint en de kerstman ontmoet ik Tex Gunning in zijn riante kamer in het Amsterdamse WorldTradeCenter. Het is nog vroeg – voor mij in ieder geval – dus het is nog sereen stil in het hoofdkantoor van AkzoNobel. Ik ken Tex eigenlijk alleen van een afstand en van de verhalen van anderen. De verhalen zijn onverkort lovend. Een mensenmens, met een bijzondere passie voor duurzaamheid. Wat voor leider zal ik aantreffen bij dit lid van de raad van bestuur van de chemiegigant AkzoNobel? In ieder geval geen leider in een strak krijtstreep pak, maar in een lamswollen trui en instappers die lang geleden aan een poetsbeurt toe waren.

Wat is leiderschap voor jou?
Naar mate ik ouder wordt verandert het begrip. Het krijgt een steeds groter perspectief. Vorige week heb ik een lezing gegeven en ben gestart met een foto van een kind. Tegen het publiek zei ik: ‘We moeten goed nadenken waarom we over leiderschap praten. Waarom we hier bij elkaar komen? Waar gaat het eigenlijk om? Gaat het om organisaties en hoe je die beter en effectiever kan aansturen of gaat het over iets heel anders? Gaat het over iets dat te maken heeft met onze duurzaamheid? Heeft het te maken met deze wereld een stapje verder brengen en deze wereld verbeteren voor de generaties na ons?’

Als je een bedrijf leidt, en je leidt dat niet voor nu, maar je leidt dat voor je kinderen. Dan wordt het allemaal erg makkelijk. Want dan weet je dat je geen dingen moet doen die niet goed zijn voor de toekomst van je kinderen. Je vraagt jezelf telkens af: ‘Wat betekent dit over 30 jaar?’ Als ik nu besluit waar ik mijn research & development geld in investeer. Of hoe ik de ontwikkelingstrajecten voor mijn leiders en mijn organisatie inzet.

Leiderschap wordt pas moeilijk als het gaat om het hier en nu. Als het gaat om alle emoties die in het hier en nu altijd meespelen. De huidige verhoudingen die meespelen. De huidige angsten en frustraties die meespelen. Dan wordt leiderschap moeilijk. En daar kom je gewoon niet uit. Leiderschap is altijd lange termijn, het is nooit hier en nu, ‘never – ever’. Dat is management.

Enlightend Selfishness
Je wordt natuurlijk een veel gelukkiger mens als je zin geeft aan anderen. Geven is gelukkig maken en gelukkig worden. De realiteit van geven is dat mensen je er van alles voor terug geven. Niet alleen betere resultaten, maar ook relaties, verbondenheid, liefde, erkenning, vertrouwen. Al die dingen die mensen nodig hebben. Het leven wat je leidt in die organisaties aan de top is niet gemakkelijk: ‘You get knocked over all the time.’ En dan is het fijn om vrienden te hebben, om mensen te hebben die zich verbonden voelen met je. Want anders hou je het niet vol. Je ziel wordt dan zo leeg gemaakt, dan heb je er geen zin meer in.

Zo belde ik laatste een van mijn medewerkers rond een uur of zes. Die had ik weken niet gezien en ik zei: ‘Josien, ik moet je even spreken want anders heb ik afkickverschijnselen. Ik werk alleen nog maar voor mensen zoals jij.’ En dan kletsen we even. Ze was al thuis en d’r man en d’r kinderen hoorde ik al op de achtergrond. En dat geeft me dan weer energie. Daar doe je het voor.

Leiderschap is een verantwoordelijkheid
Te weinig mensen realiseren zich dat leiderschap geen positie is, maar een verantwoordelijkheid. Onze cultuur is daar niet goed in. Het begint al bij onze scholen, daar gaat het allemaal over individuele prestaties. Jij hebt een 9 en jij hebt een 6. Jij gaat verder, hij gaat niet verder. Het is dus heel individueel, heel ego gedreven. Dat hele patroon gaat door in de middelbare school, de studie, de eerste, tweede, derde baan. Ze gaan geloven dat het echt aan hen zelf ligt. Zo verliezen ze het perspectief dat ze er gekomen zijn door anderen. Want als er geen leraren en geen ouders waren, dan waren zij er ook niet. En als niemand een curriculum had ontwikkeld, dan waren zij er ook niet. En als die organisatie niet had bestaan, dan waren zij er ook niet. En als die werknemers rondom die man niet hadden gepresteerd, dan was hij ook niet gepromoveerd. Dus we creëren een soort illusie rondom ons individu als we naar de top gaan. Zodat mensen die uiteindelijk op een positie van leiderschap komen, er bijna allemaal in geloven dat zij dat zelf bereikt hebben.

De grootste gewaarwording die ik eigenlijk gehad heb, is dat ik vanaf mijn eerste baan zag dat er andere mensen waren die dingen konden, die ik niet kon. Of dingen wisten die ik niet wist. En dat heeft mij een bepaalde leiderschapsstijl doen ontwikkelen. Waar ik anderen altijd betrek in zowel de probleemstelling als de oplossing van de problemen. Ze heel veel respect en erkenning geef voor het aandragen van de oplossing. En dan leer je wel bewust en onbewust: ‘Hoe meer je andere mensen betrekt, hoe meer je andere mensen de waardering geeft die ze verdienen, (Tex lacht) hoe beter het gaat.’

De bron
Ik heb een hele hoge behoefte aan affiliatie, omdat ik in een disfunctioneel gezin ben opgegroeid. Bij vriendjes en andere familieleden zocht en vond ik wél veiligheid, harmonie en gemeenschapszin. Die behoefte aan affiliatie heb ik meegenomen in het bedrijfsleven. Dus toen ik in het bedrijfsleven kwam, ontstond er ook een soort haat liefde verhouding. Andere mensen, die het ook waardevol vonden om goede relaties te hebben in het bedrijfsleven, daar had ik wel wat mee. Maar met mensen die manipulatief waren en mensen misbruikten voor eigen doeleinden, daar had ik helemaal niks mee.

Tip voor een toekomstig leider
Great leaders are first and foremost great human beings. Het gaat niet zozeer om het verder ontwikkelen van je vaardigheden en competenties. Want die kun je altijd compenseren in je bedrijf met andere mensen. Waar het om gaat is je eigen karakter ontwikkeling. Leef je met de juiste intenties, de juiste attitudes en weet je de juiste wijsheid mee te nemen naar je baan. Maar hoe kom je tot intenties? Hoe veranker je dat in jezelf? Door je af te vragen: ‘Wat wil ik nou? Wie ben ik nou? Wat maakt mij nou gelukkig?’ Door een dienstbaar leven te gaan leiden voor anderen. Dan kan je nooit verkeerd gaan. Nooit! Hoeveel fouten je ook maakt. Want mensen vergeven je fouten, als je dat met de juiste intentie hebt gedaan. Mensen vergeven nooit je fouten als je met de verkeerde intentie werkt.

Dit blog is geschreven in het kader van het boek dat ik aan het schrijven ben over leiderschap: Boven het maaiveld