Een gesprek over leiderschap met Trude Maas – de Brouwer
Een week voor het jaarlijkse Future Leaders Event van MVO Nederland werd ik gevraagd om een vragenuurtje te leiden met Trude Maas – de Brouwer. Even Googlen later, was ik zeer onder de indruk van haar CV: oud-directeur van BSO (het veel geprezen bedrijf van Eckart Wintzen), oud-Eerste Kamerlid voor de PvdA, voorvechter van diversiteit en ontelbare commissariaten waaronder voorzitter van de Raad van Commissarissen van Philips Nederland. Mijn eerste ontmoeting met Trude was een uurtje voor de start van het event. Even snel voorbereiden voordat we een zaal van 100 ‘high potentials’ tegemoet zouden treden. Ik voelde me direct bij haar op me gemak. Vriendelijke oogopslag en in contrast met haar chique voorkomen een direct en soms zelfs stevig taalgebruik. We hadden elkaar snel gevonden: “Het moet mensgerichter!” Waar komt dat bij haar vandaan?
Hoe kijk je tegen leiderschap aan?
Het is een veel misbruikt begrip volgens mij. Ik heb een tijd gehad dat ik altijd meteen in een dwarse houding schoot: “Ja, dan hebben we het zeker over Mussolini die alle treinen op tijd laat rijden.” Staat leiderschap synoniem aan omhoog delegeren, waardoor je zelf niks meer hoeft te doen? Dat is onzin. Maar ik denk aan de andere kant dat het toch wel iets betekent omdat er zoveel discussie over is.
Moreel leiderschap
Het zou mooi zijn als bijvoorbeeld de Tweede Kamer moreel leiderschap zou tonen. Door bij zo’n geval als de NS (red. na druk van de Tweede Kamer rondom de presentaties van de NS moest de topman weg) ook eens mee te nemen: Hoeveel jaar geleden is de NS geprivatiseerd? Welke randvoorwaarden hebben ze daarvoor meegekregen? En wie waren het ook al weer die de randvoorwaarden geschapen hebben? O ja, dat waren wij als tweede kamer zelf…
Leiderschap heeft dus met moraal en ethiek te maken. Het is makkelijker om met de meute mee te rennen. Als je daar uit wil stappen, dan moet je een ‘drive’ hebben en een gevoel van veiligheid. Dus zowel de innerlijke overtuiging als de externe omgeving die ruimte biedt.
Leiders horen denkkaders of ruimte te creëren voor anderen om het speelveld aan te geven. In essentie is het zo dat hoe beter iedereen weet wat de opdracht is, hoe beter je iedereen gewoon zijn gang kan laten gaan. Ik heb natuurlijk 10 jaar BSO (red. het bedrijf van Eckhart Wintzen) achter de rug. Daar was het doel duidelijk en iedereen wist wat zijn/haar bijdrage er was. Dan kun je veel controlemechanismen loslaten. De kunst is om ervoor te zorgen dat mensen ‘selfpropelling’ kunnen zijn.
Wat is je eerste leiderservaring?
Ik studeerde in Utrecht in de jaren ‘60 en alles moest dus anders. De studie Algemene Taalwetenschap volgde ik samen met wel 6 andere studenten. Bijna privé onderwijs. Er werd ook aan zo’n klein groepje hoorcollege gegeven, maar wij als studenten wilden dat wel anders. Er werd tussen de studenten onderling moeilijk over gedaan en de hoogleraar was natuurlijk stom dat hij zo college gaf. Op een gegeven moment zei ik: “Hebben we het er ooit wel eens met hem over gehad? Moeten we dat dan niet eerst doen?” Dan ben je natuurlijk direct aan de beurt om ook het gesprek met die man aan te gaan. Ik ging natuurlijk met enige spanning in mijn lijf naar hem toe. Het bleek een heel eenvoudig gesprek, want de beste man vond het een goed idee om het anders te gaan doen. Ik was natuurlijk de held, want ik had het geregeld. Wat ik daar van geleerd heb? Als je de leeuw recht in de ogen kijkt, dan is het in 9 van de 10 gevallen een lief poesje.
Vertrouwen in mensen
Niemand gaat ‘s ochtends naar zijn werk met de intentie: “Ik ga de boel eens lekker verstieren.” Ik denk ook dat er veel meer onderbenutting is dan overbelasting. Dat mensen eerder in de WIA raken doordat ze de ruimte niet krijgen of zich gefrustreerd voelen, dan dat er dingen van ze gevraagd worden die ze niet aankunnen. Daarbij vind ik het fantastisch wat technologie openbreekt. De rode draad van al die vernieuwing is empowerment. Al die verandertrajecten in organisaties draaien maar om 1 ding: informatie kunnen gebruiken. Mensen op een lager niveau empoweren zodat ze kunnen waarnemen wat er niet goed gaat en de mogelijkheid geven het anders te doen. Ik vind dit dus een hele leuke tijd.
Tip
Erken empathie als waarde. Dat zijn we een beetje kwijt. Het is interessant de discussie te zien die zich in de verenigde staten ontwikkeld heeft rondom de aanslag op het Democratische Congreslid Gabrielle Giffords. Hierbij gaan stemmen op, die zeggen: “Wat schieten we op met modder gooien.” Labiele geesten denken daarom: “O, we gaan met modder gooien. Nou dat kan ik ook wel.”
Laten die labiele geesten in plaats daarvan nou maar oppikken uit hun omgeving dat een ander ook ruimte mag hebben, dat je niet altijd zelf gelijk hebt. Dat is denk ik voor de kwaliteit voor de samenleving zeer belangrijk. Het is jammer dat politici, dat nu niet doet. Ze doen het omgekeerde en gunnen elkaar het licht in de ogen niet.
Dit blog is geschreven in het kader van het boek dat ik aan het schrijven ben over leiderschap: Boven het maaiveld
0 Comments